RİSK NEDİR

BELGESELE ÖZEL | 25 LiTRE

Türkiye'nin Suyunu Birlikte Koruyabiliriz

Basit alışkanlıklarımızı değiştirerek; yakın gelecekte suyun tükenmesini önleyebiliriz.

BELGESELE ÖZEL SU AYAK İZİNİ HESAPLA!

Atatürk Barajı

84.000.000 Ton

Keban Barajı

31.000.000 ton

Şimdiye kadar

tasarruf sözü verildi

RİSK NEDİR?

Türkiye, üç tarafı denizlerle çevrili bir ülke olmasına rağmen, SU STRESLİ ülkeler sınıfındadır.

Türkiye, aşırı sıcaklıklara sahip “yarı kurak” bir bölgede yer almaktadır. Türkiye’ye düşen ortalama yağış miktarı 643 mm ile dünya ortalamasının oldukça altındadır.

TÜRKİYE SU DURUMU

Türkiye’de hanehalkı su tüketim oranı toplama göre gün geçtikçe artış göstermektedir. 2016 yılında; %10 olan hane halkı tüketim payının; 2023 yılında artan nüfus ile %16 seviyesine çıkması beklenmektedir.

Türkiye’de Su Kullanımı

Sanayi
Hanehalkı
Sulama

Yaşadığınız havzada su kıtlığı olabilir!

Nehir Havzaları farklı nüfusu ve su potansiyelleri nedeniyle önemli farklılıklar göstermektedir. Bazı havzalardaki su kıtlığı tehtidinin nedeni, bölgedeki nüfustur. Ancak bilinçli su kullanımı ile bunu tersine çevirmek elimizde.

* TSKB Ekonomik Araştırmalar; Can Hakyemez

Meriç-Ergene
0,76 milyar ton
749.510 nüfus
1.014 ton/kişi/yıl
Su stresi

Batı Karadeniz
5,09 milyar ton
1.879.209 nüfus
2.705,93 ton/kişi/yıl
Su zengini

Yeşilırmak
3,1 milyar ton
2.721.221 nüfus
1.139,19 ton/kişi/yıl
Su stresi

Marmara
2,84 milyar ton
17.608.408 nüfus
161,06 ton/kişi/yıl
Kesin kıtlık

Sakarya
4,03 milyar ton
7.262.833 nüfus
554,88 ton/kişi/yıl
Kıtlık

Doğu Karadeniz
9,36 milyar ton
2.404.480 nüfus
3.892,73 ton/kişi/yıl
Su zengini

Susurluk
2,57 milyar ton
3.793.746 nüfus
677,43 ton/kişi/yıl
Kıtlık

Kızılırmak
3,95 milyar ton
3.715.291 nüfus
1.063,17 ton/kişi/yıl
Su stresi

Çoruh
4,46 milyar ton
246.920 nüfus
18.064,15 ton/kişi/yıl
Su zengini

Kuzey Ege
0,88 milyar ton
1.112.098 nüfus
791,3 ton/kişi/yıl
Kıtlık

Akarçay
0,31 milyar ton
709.015 nüfus
437,23 ton/kişi/yıl
Kesin kıtlık

Aras
3,28 milyar ton
584.360 nüfus
5.609,62 ton/kişi/yıl
Su zengini

Gediz
0,79 milyar ton
1.588.561 nüfus
497,31 ton/kişi/yıl
Kesin kıtlık

Burdur
0,17 milyar ton
680.105 nüfus
244,08 ton/kişi/yıl
Kesin kıtlık

Ceyhan
3,81 milyar ton
1.609.483 nüfus
2.367,22 ton/kişi/yıl
Su zengini

Küçük Menderes
0,46 milyar ton
4.168.415 nüfus
109,15 ton/kişi/yıl
Kesin kıtlık

Antalya
7,03 milyar ton
3.341.962 nüfus
2.103,55 ton/kişi/yıl
Su zengini

Dicle-Fırat
37,48 milyar ton
12.646.409 nüfus
2.963,81 ton/kişi/yıl
Su zengini

Büyük Menderes
1,7 milyar ton
1.346.490 nüfus
1.262,54 ton/kişi/yıl
Su stresi

Konya Kapalı
4,9 milyar ton
3.105.368 nüfus
1.577,91 ton/kişi/yıl
Su stresi

Van Gölü
1,65 milyar ton
1.096.397 nüfus
1.504,93 ton/kişi/yıl
Su stresi

Batı Akdeniz
3,87 milyar ton
908.877 nüfus
4.258 ton/kişi/yıl
Su zengini

Doğu Akdeniz
4,8 milyar ton
1.745.221 nüfus
2.747,50 ton/kişi/yıl
Su zengini

Asi
1,18 milyar ton
1.533.507 nüfus
769,48 ton/kişi/yıl
Kıtlık

Seyhan
3,55 milyar ton
2.183.167 nüfus
1.626,08 ton/kişi/yıl
Su stresi

Türkiye Ortalaması (2015)
112 milyar ton
78.741.053 nüfus
1.422,23 ton/kişi/yıl
Su stresi

Araştırmanın tamamını indirmek için tıklayın.

KİM NE KADAR SU TÜKETİYOR?

Türkiye’nin en yüksek nüfusa sahip 20 ilini beslemek için kimi zaman farklı havzalardan kentlere su taşımak gerekebiliyor. İstanbul, nüfus yoğunluğuna göre Türkiye’nin en çok su tüketen ili olsa da, su tüketimi her zaman nüfusla orantılı olmak zorunda değil: Sıcaklık, kullanım alışkanlıkları, turistik faaliyetler ve kayıp/kaçak oranı da belirleyici olabiliyor.

İSTANBUL*

1.040.000.965 M³
ANKARA

477.687.000 M³
İZMİR

229.309.910 M³

* İstanbul'un baraj suyu kullanım miktarına Melen Çayı ve Yeşilçay sistemlerinden tedarik edilen su da dahildir.

BARAJ SUYU
YERALTI SUYU

TÜRKİYE SU RİSKİ HARİTASI

Türkiye’de birçok tatlı su kaynağı tükenirken, birçoğu da tükenme tehditi altında. Buna birlikte dur diyebiliriz.

İncelemek istediğiniz bölge

Ömerli Barajı %52,64
Terkos (Durusu) Barajı %60,20
Büyükçekmece Barajı %36
Darlık Barajı %45,60
Sazlıdere Barajı %27
Alibey Barajı %41,80
Kazandere Barajı %50,50
Elmalı II Barajı* %37,34
Istrancalar %78,40

(Barajlar depolama kapasitelerine göre büyükten küçüğe sıralanmıştır.)

Yenice-Gönen Barajı

%7,60

İkizcetepeler Barajı

%54,18

Çınarcık Barajı

%13,50

%65,50

Güzelhisar Barajı

17%,80

Balçova Barajı

%22,48

Alaçatı Barajı

%54,10

Ürkmez Barajı

Tahtalı Barajı

%57,80

İkizdere Barajı

%44,98

%24, 02

Akyar Barajı

%43,30

Eğrekkaya Barajı

%18,68

Çamlıdere Barajı

%30,64

Kavşakkaya Barajı Kurtboğazı Barajı

%54,28

Çubuk II Barajı

%41,16

Kesikköprü Barajı

%92,52

Bağbaşı Barajı

%3,10

%25,52

Altınapa Barajı

%13,78

Çatalan Barajı

%31,24

Berdan Barajı

Kartalkaya Barajı

%18,10

%81,30

Birecik Barajı Karkamış Barajı

%56

Atatürk Barajı

%40,50

Dicle Barajı

%55,10

%24, 02

Akyar Barajı

%43,30

Eğrekkaya Barajı

%18,68

Çamlıdere Barajı

%30,64

Kavşakkaya Barajı Kurtboğazı Barajı

%54,28

Çubuk II Barajı

%41,16

Kesikköprü Barajı

%92,52

%25,52

Altınapa Barajı

(Barajlar depolama kapasitelerine göre büyükten küçüğe sıralanmıştır.)

Yenice-Gönen Barajı

%7,60

İkizcetepeler Barajı

%54,18

Çınarcık Barajı

%13,50

%65,50

Güzelhisar Barajı

17%,80

Balçova Barajı

%22,48

Alaçatı Barajı

%54,10

Ürkmez Barajı

Tahtalı Barajı

%57,80

İkizdere Barajı

%44,98

Kartalkaya Barajı

%18,10

%81,30

Birecik Barajı Karkamış Barajı

%56

Atatürk Barajı

%40,50

Dicle Barajı

%55,10

Bağbaşı Barajı

%3,10

%13,78

Çatalan Barajı

%31,24

Berdan Barajı

BEKLEYEN TEHLİKE:
SIFIR GÜNÜ 25 LİTRE

Güney Afrika’da yer alan Cape Town’da su kıtlığı olanca şiddetiyle devam ediyor. 2018 yılında bireysel kullanım için kişi başı yalnızca 25 litre su verilebilirdi! Türkiye’de de benzer bir kriz yaşanabilir.

CİDDİ KURAKLIK! SU TASARRUFUNA BAŞLAYIN, HER DAMLANIN ÖNEMİ VAR!

Cape Town su krizi 2015 yılında başladı. Belirli bölgelerde su kıtlığı baş gösterdi. 2018’in Nisan ayında “Day Zero (Sıfır Günü)” beklenmeye başladı. Bu şekilde, Dünya’da suyu biten ilk büyük şehir olmaya aday oldu Cape Town.

2018 yılınan Mart ayında, “Day Zero (Sıfır Günü)” planı ile şehirde harcanan su yarı yarıya düştü. Haziran ayında barajlarda ki su miktarı %43’e yükseldi ve Day Zero, 2019 yılında gerçekleşmeyecek denilerek ertelendi. Eylül 2018 yılında ise barajlarda ki su miktarı %70 oldu.

Şehirde ard arda yaşanan kuraklıklar ve barajların limitli su tutabilmesi nedeniyle su kıtlığı başladı. Nüfus 23 senede %79 oranında arttı. Bunun yanı sıra 23 senede, su talebine karşılık olarak barajlar ve barajlarda bulunan su miktarı sadece %15 arttı.

2018 yılında kuraklık nedeniyle 37.000 kişi işinden oldu. 50.000 kişi yoksulluk sınırının altına düştü. İşsizlik, enflasyon ve yiyecek fiyatları arttı. Tarım sektörü, su sıkıntısı yüzünden 1.7 milyar dolar kayıba uğradı.

"Day Zero (Sıfır Günü)” gerçekleşseydi 1.1 milyon çocuk susuz kalacaktı. Okullara su verilemeyecekti. Susuzluk yüzünden kaynaklanan hastalıklarda ilk çocuklar hastalanacak ve hayatını kaybedecekti. İnsanlar işlerini bırakıp su sırasında bekleyeceklerdi ve bu sistemde sıkıntı oluşturacaktı.

Analizlere göre “Day Zero (Sıfır Günü)” gerçekleşirse 300.000 tarım işçisi, 10 binlerce sağlık, hizmet ve yiyecek sektöründen insanın işsiz kalacağını öngörüyor.

2015 ve 2018 yıllarında kuraklık yaşandı. 2015 ve 2017 yıllarında yağmur yağışları çok nadiren gerçekleşti ve bu yağışlar “extreme event” olarak değerlendirildi. Cape Town’da yaşanan bu durumlar, Dünya’nın 1 derece ısınmasına bağlandı. Gelecek 10 yıl içinde Cape Town’un 0.25 derece daha ısınması bekleniyor.

25 LİTRE NE KADAR SU DEMEK?

TEMEL İHTİYAC

25 litre, Dünya Sağlık Örgütü'ne göre temel ihtiyaçların karşılanabilmesi için alt limittir.
DUŞ

25 litre, duş almaya başladığınız ilk dakikada harcadığınız sudur.
MUSLUK

25 litre, dişlerinizi fırçalarken açık bıraktığınız musluktan 2 dakikada giden sudur.
BULAŞIK

25 litre, elde bulaşık yıkarken ilk 2 dakikada harcanan sudur
TEMİZLİK

25 litre, ev temizliğinde kullanılan, ortalama 2 kova kadar sudur.
SİFON

25 litre, ortalama 2 kere sifon çektiğimizde harcadığımız sudur.
ARABA YIKAMA

25 litre, bir araçın yıkanma esnasında harcanan suyun sadece yarısıdır.
YEME - İÇME

25 litre, ortalama 4 kişilik bir ailenin günlük yemeklerde ve içeceklerde kullandığı sudur.
ÇAMAŞIR

25 litre, 8 kilo hacimli bir çamaşır makinasının harcadığı suyun yarısıdır.

25 litre

HER ŞEYİN BİR ‘SU AYAK İZİ’ VAR

Aslında suyu doğrudan değil dolaylı olarak daha fazla tüketiyoruz. Bir malın veya hizmetin üretimi için kullanılan su kaynaklarının toplam miktarına suyun ayak izi denir. Su ayak izi, suyun tüketim göstergesidir. Üretimde kullanılan suya sanal su ya da gizli su da denmektedir.

Günlük hayattaki bazı ürünlerin su ayak izini öğrenmek için kaydırın.

NE YAPABİLİRSİN?

Nüfus artışına dayalı olarak şehirlerde suya talep artıyor. Artan talep doğrultusunda; kullanım, israf ve bilinçsiz tüketim alışkanlıkları artıyor. Bunu değiştirmek bizim elimizde.

Bulaşıklarınızı sudan geçirmeyin Bulaşıklarınızı bulaşık makinesine atmadan önce sudan geçirmeyin. Böylece her seferinde 57 litre su tasarruf edebilirsiniz.

Bulaşıklarınızı Elde Değil Makinede Yıkayın 4 kişilik bir ailenin günlük bulaşığını elde yıkarsanız, ortalama 103 litre su harcarsınız. Oysa bulaşık makinesi aynı bulaşığı sadece 9 litre su ile yıkar. Bu da bir yılda ortalama 26 - 40 ton suyu kurtarmanız demektir.

Musluğu Açık Bırakmayın Her gün sebzelerimizi elde yıkamak yerine, su dolu bir kapta yıkarsanız, çok daha az su tüketirsiniz. 4 kişilik bir aile bu yöntemle yılda ortalama 18 ton su kurtarabilir.

Diş Fırçalarken, Tıraş Olurken Suyu Kapatın Diş fırçalarken ya da tıraş olurken, kullanmadığımız halde açık bıraktığımız su gideri, yılda kişi başı ortalama 12 tondur. 4 kişilik bir ailede bu rakam ortalama 48 tondur.

Daha Kısa Duş Alın 5 dakikalık bir duş sırasında ortalama 60 lt su harcarsınız. 4 kişilik bir ailenin herbir ferdi duş süresini 1 dakika azaltırsa yaklaşık 18 ton su kurtarırsınız.

Gereksiz Yere Sifon Çekmeyin Tuvaleti çöp olarak kullanmayın. Dört kişilik bir ailenin her bir ferdi, günde bir kez sifonu amacı dışında çekerse yılda 16 ton su harcamış olur.

Sifona Plastik Bir Şişe Yerleştirin 1,5 litrelik bir pet şişeyi su ile doldurarak sifonunuzun içine yerleştirin. Sadece bu basit bir önlemle bile yılda 1 ton su kurtarabilirsiniz.

Duş Başlığınız Değiştirin Yeni çıkan suyu daha iyi bir şekilde püskürten ekonomik duş başlıklarından alın. Böylece suyu daha az açarak daha tazyikli bir duş alabilirsiniz.

Muslukları Tamir Ettirin Evdeki tüm muslukları su kaçırmadığından emin olum. Gerekirse tamir edin. Her saniye bir damla damlayan musluk yılda 1 ton su harcar.

Su Kaçaklarını Engelleyin Evinizdeki ya da apartmanınızdaki su borularını yenileriyle değiştirin ya da tamir ettirin. Eski tip borular tonlarca su harcar.

Çamaşır Makinesini Ekonomik Kullanın Bir çamaşır makinesi tek bir çalıştırmada 176 litre su harcar. Makinenizi haftada bir kez bile az kursanız, yılda 9 ton suyu kurtarırsınız.